پشه ها و خطر انتقال بیماری های مختلف

در حدود ۳۰۰۰ گونه پشه تا به حال شناسایی شده که تقریبا عددی معادل ۱۰۰ گونه از آنها می توانند ناقل بیماری به میزبان انسانی باشند. این دوبالان ناقل تعداد زیادی از بیماری ها در اکثر مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری دنیا می باشند، که در مواقعی زیادی نیز می تواند باعث مرگ و میر شوند. پشه ها با بدنی باریک، پاهای دراز و قطعات دهانی مکنده و گزنده ی سوزنی به راحتی می توانند از میزبان خونخواری کرده و عامل بیماری های مختلف را یا انتقال داده یا برداشت کنند. بال ها و طرح های شکمی و سینه ی پشه ها در گونه های مختلف دارای رنگ ها و فلس های متنوعی می باشد که وجه تشخیصی آنها محسوب می گردد.

پشه های دگردیسی کامل داشته و شامل مراحل تخم، لارو، شفیره و بالغ هستند که طول اندازه ی بالغ آنها بین ۳ الی ۱۲ میلیمتر بسته به نوع گونه هایشان متفاوت است. پشه های ماده یکبار جفت گیری کرده و در طول عمر خود چندین بار قابلیت تخمگذاری دارند و برای رشد تخم ها در هر مرحله نیاز به خونخواری دارند. نرهای بالغ پشه ها قابلیت خونخواری نداشته و از شهد و شیره گیاهان تغذیه می کنند.

رشد تخم ها و مراحلی که پشه های ماده ی بالغ اقدام به خونخواری می کنند از زمان “خون نخورده (Unfed) تا زمان خون خورده (Blood fed) و رشد تدریجی تخم ها (نیمه باردار/ Half-gravid) تا رسیدن به رشد کامل تخم ها (باردار/ Gravid)” که شکم سفید شده و پر از تخم می گردد، اصطلاحا “دوره گونوتروفیک” نامیده می شود. این دوره بسته به شرایط محیطی، وجود رطوبت و دمای مناسب می تواند از ۳ روز تا ۲ هفته طول بکشد. پشه های ماده بسته به گونه شان بین ۴۰ الی ۲۸۰ عدد تخم را می توانند در مکان مناسب بگذارند. بعضی ها مانند گونه های آنوفل تخم ها را به صورت تک تک و برخی مانند گونه های کولکس به صورت کنار هم یا چسبیده بهم در سطح آب، در برخی مانند گونه آئدس تخم ها به صورت تکی در حاشیه و کمی بالاتر از سطح آب و یا روی گیاهان کنار آب گذاشته می شود. تقریبا ۳ الی ۴ روز زمان میبرد تا تخم ها تفریخ شوند. بعد از باز شدن تخم ها لاروها خارج شده و چهار مرحله ی لاروی طی می گردد.

لاروهای پشه دارای بدنی پرمو و سر بزرگ با یک سیفون تنفسی در انتهای بدن که هر سه اینها جز وجه تشخیص در گونه های مختلف پشه می باشد. لاروها معمولا از مواد باکتریایی و آبزی داخل آب تغذیه کرده و با آمدن به سطح آب از طریق سیفون های خود تنفس می کنند البته لاروهای گونه مانسونیا (Mansonia) برای تنفس نیازی به آمدن به سطح آب نداشته و از گیاهان آبزی داخل آب با چسباندن سیفون تنفسی شان به آنها هوای مورد نیازشان را کسب می کنند. در آب و هوای گرمسیری در صورت دسترس بودن مواد غذایی دوره لاروی ۵ الی ۷ روز طول می کشد ولی در مناطق معتدل این زمان طولانی تر است. بعد از این لاروها به شفیره تبدیل می شوند که قابلیت تغذیه ندارند. و در طی ۲ الی ۴ روز انتهای شفیره شکاف برداشته و پشه های بالغ بیرون می آیند. سیکل زندگی پشه ها از مرحله تخم تا رسیدن به بلوغ کامل ۷ الی ۱۴ روز زمان می برد.